Zorganizowany rynek dłużnych instrumentów finansowych Catalyst został uruchomiony przez Giełdę Papierów Wartościowych w Warszawie S.A. (GPW) w 2009 roku. Jego celem było stworzenie platformy handlu instrumentami dłużnymi, umożliwiającej z jednej strony lokowanie przez inwestorów instytucjonalnych i indywidualnych środków pieniężnych. Z drugiej strony pozyskiwanie przez emitentów funduszy na finansowanie głównie działalności inwestycyjnej i rozwój. Uruchomienie platformy Catalyst miało też zwiększyć dywersyfikację portfeli aktywów będących w posiadaniu inwestorów i zapewnić możliwości korzystnego inwestowania kapitału. Przesłanki przemawiające za powstaniem Catalyst były następujące:[1]
- wzrost zapotrzebowania przedsiębiorstw na finansowanie pozabankowe wynikające
z zaostrzania polityki kredytowej przez banki; - zwiększenie konkurencyjności polskiego rynku kapitałowego;
- utworzenie transparentnego, regulowanego i bezpiecznego rynku instrumentów dłużnych.
Rynek obligacji Catalyst jest prowadzony na 4 platformach transakcyjnych, dwie kierowane przez GPW oraz dwie kierowane przez BondSpot S.A[2]. Zarówno GPW jak i BondSpot S.A. prowadzą obrót w formule rynku regulowanego i alternatywnego systemu obrotu (ASO).[3]
Na platformach transakcyjnych prowadzonych przez GPW jednostką transakcyjną jest jedna obligacja. Z kolei na platformach transakcyjnych prowadzonych przez BondSpot S.A. jednostka transakcyjna ma wartość co najmniej 100 tys. zł. Wszystkie są przeznaczone dla obrotu skarbowymi[4] i nie skarbowymi instrumentami dłużnymi (obligacje komunalne, korporacyjne, spółdzielcze oraz listy zastawne). Taka architektura Catalyst sprawia, że jest on dostosowany do emisji o różnych wielkościach i charakterystyce, a także do potrzeb rozmaitych inwestorów – hurtowych oraz detalicznych, instytucjonalnych i indywidualnych.[5]
Zasady notowań sesyjnych na rynkach regulowanych i ASO są identyczne. Różnice dotyczą sposobu zawierania transakcji pakietowych. Na wszystkich rynkach tworzących Catalyst realizację transakcji gwarantuje Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych, a na emitentach spoczywają obowiązki informacyjne dotyczące raportów bieżących oraz okresowych.[6]
Rok 2023 był najlepszym rokiem pod względem wartości i liczby przeprowadzonych emisji obligacji korporacyjnych, z wyłączeniem banków, skierowanych do indywidualnych inwestorów na podstawie prospektów. Wartość tego typu emisji przekroczyła 1 mld zł. Emitenci przeprowadzili 30 emisji (w tym dwie denominowane w euro). Uwzględniając emisje obligacji banków (głównie Getin Noble Banku, ale także Alior Banku i Banku Pocztowego), wartość tego rodzaju emisji była jednak wyższa zarówno w 2016 roku (1,5 mld zł), jak i 2017 roku (1,8 mld zł). Wyłączenie banków ze statystyk może być uprawnione. Obecnie publiczne emisje obligacji banków kierowane do inwestorów indywidualnych nie są brane pod uwagę, ponieważ nominał bankowych papierów nie może być niższy od 400 tys. zł.
W związku tym, 2023 rok uzyskał miano najlepszego w historii na rynku obligacji.[7]
Jednym z czynników przyciągających inwestorów na rynek obligacji korporacyjnych jest ich oprocentowanie. W Polsce oprocentowanie obligacji korporacyjnych opiera się na stałej marży (np. 5,0%) lub stawce WIBOR 3 lub 6-miesięcznej. Najmniejsze oprocentowanie zaoferowały następujące spółki: PCC Rokita, Kruk oraz Echo Investment. Odpowiednio 3,2% i 4,0% plus WIBOR. Z kolei największe Budlex Finance, Cavatina Holding oraz Kredyt Inkaso. Odpowiednio 6,5%, 6,0% i 5,5% plus WIBOR (tabela 1). Tym samym średnie oprocentowanie emisji obligacji korporacyjnych w drugiej połowie 2023 roku wyniosło 4,91% (na podstawie zakończonych emisji).
Tabela 1. Emitenci obligacji korporacyjnych w drugiej połowie 2023 roku
| Nazwa emitenta | Wartość emisji | Oprocentowanie | Tenor (lata) | Miesiąc | Wielkość zapisów
(w mln zł) |
Redukcja
(w %) |
| 1. Kredyt Inakso | 18 | 5,5%+WIBOR3M | 4 | lipiec | 29,3 | 38,6 |
| 2. Echo Investment | 35 | 4,0%+WIBOR3M | 4 | lipiec | 70 | 51,3 |
| 3. Echo Investment | 15 | 4,0%+WIBOR3M | 4 | lipiec | 18,77 | 21,0 |
| 4. Dekpol | 30 | 5,5%+WIBOR3M | 3 | lipiec | 39,2 | 23,5 |
| 5. Best | 20 | 5,0%+WIBOR3M | 4,5 | sierpień | 32,8 | 39,0 |
| 6. Marvipol | 60 | 5,4%+WIBOR6M | 3,5 | sierpień | 55,5 | 0,0 |
| 7. Kruk | 75 | 4,0%+WIBOR3M | 5 | sierpień | 123 | 39,0 |
| 8. Best | 30 | 5,0%+WIBOR3M | 4,5 | sierpień | 38 | 20,6 |
| 9. Cavatina Holding | 50 | 6,0%+WIBOR6M | 3,5 | wrzesień | 50 | 0,0 |
| 10. Kredyt Inkaso | 50 | 5,5%+WIBOR3M | 4 | wrzesień | 37,7 | 0,0 |
| 11. Kruk | 90 | 4,0%+WIBOR6M | 5 | październik | 99,1 | 9,0 |
| 12. Best | 50 | 5,0%+WIBOR3M | 5 | październik | 19 | 0,0 |
| 13. PCC Rokita | 25 | 3,2%+WIBOR3M | 5 | październik | 48,95 | 49,9 |
| 14. Ghelamco | 75 | 5,0%+WIBOR6M | 4 | październik | 133 | 44,0 |
| 15. Ghelamco | 50 | 5,0%+WIBOR6M | 4 | listopad | 112 | 55,0 |
| 16. PragmaGo | 20 | 5,3%+WIBOR3M | 3 | listopad | 38,9 | 48,5 |
| 17. Kredyt Inkaso | 15 | 5,5%+WIBOR3M | 4 | listopad | 23,5 | 36,0 |
| 18. Echo Investment | 50 | 4,0%+WIBOR6M | 4 | listopad | 69,6 | 28,0 |
| 19. Budlex Finance | 22 | 6,5%+WIBOR3M | 3 | grudzień | 30,8 | 28,0 |
| 20. Kruk | 22 | 4,00%+EURIBOR3M | 5 | grudzień | 75,18 | 71,2 |
| Suma/Średnia Redukcja | 802 | 1144,3 | 30% |
Źródło: https://www.stockwatch.pl/wiadomosci/rynek-obligacji-korporacyjnych-rozgrzany-w-drugiej-polowie-2023-roku,akcje,315270
Wysokość rynkowych stóp procentowych oddziałuje na sytuację emitentów obligacji korporacyjnych oraz inwestorów. Rosnące rynkowe stopy procentowe wpływają na wzrost rentowności obligacji korporacyjnych, spadające zmniejszają ich opłacalność.
Pod koniec roku 2023 (początek 2024) rentowność 10-letnich obligacji skarbowych wzrosła i wynosi obecnie 5,35%. Z obserwacji zmian wartości indeksów GPW w styczniu 2024 roku, notowań cen obligacji oraz kwotowań na rynku walutowym można wnioskować, iż inwestorzy na krajowym rynku kapitałowym nie byli aktywni. Na początku 2024 zaobserwowano zwiększenie cen i spadek rentowności 10-letnich obligacji do 5%. Zmniejszenie ich rentowności poniżej 5% jest mało realne ze względu na prawdopodobny brak obniżek stóp procentowych w pierwszej połowie 2024 roku oraz prognozy wzrostu inflacji od kwietnia 2024 roku. Analitycy Citibanku przewidują dwie obniżki w drugim półroczu 2024 roku, nie wykluczając scenariusza pozostawienia stóp procentowych przez Radę Polityki Pieniężnej na niezmienionym poziomie. Główne determinanty wpływające na taki stan rzeczy mogą wynikać ze wzrostu inflacji CPI powyżej 5% w trzecim i czwartym kwartale 2004 roku oraz wysokiego wskaźnika inflacji bazowej[8] w porównaniu do innych państw w regionie, takich jak Czechy i Węgry. Ponadto dostrzegają czynniki ryzyka dla aktualnych prognoz inflacyjnych dotyczące wzrostu wynagrodzeń (zwiększenie pensji minimalnej, podwyżki dla nauczycieli i innych pracowników sektora publicznego) oraz odmrożenia zerowych stawek VAT na żywność i taryf na energię w kolejnych miesiącach. Ponadto realne stopy procentowe w wysokości 0% oraz duże potrzeby pożyczkowe budżetu państwa także nie będą sprzyjać obniżaniu stóp. Według analityków mniej optymistycznie kształtują się z kolei perspektywy na rynku długu rządowego. Rentowności obligacji w wysokości 5% są możliwe. O ich dalszy spadek będzie jednak trudno na skutek ewentualnego braku obniżki stóp procentowych i wysokich potrzeb pożyczkowych Skarbu Państwa. Kluczową rolę w najbliższym czasie odegrają wskaźniki makroekonomiczne. Napływające dane będą wskazywać, czy nastąpi spadek dynamiki PKB i inflacji, czy pojawi się tendencja wzrostowa.[9]
[1] Raport. Dziesięć lat rynku Catalyst, plik pdf, s. 4, [data dostępu: 5 luty 2024].
[2] Spółka należąca do Grupy GPW.
[3] System obrotu dokonywanego poza rynkiem regulowanym. Jego przedmiotem są papiery wartościowe lub instrumenty rynku pieniężnego. System ten zapewnia koncentrację popytu i podaży w sposób umożliwiający zawieranie transakcji między uczestnikami.
[4] Do obrotu obligacjami skarbowymi zaliczamy również obligacje emitowane przez BGK i PFR.
[5] https://gpwcatalyst.pl/o-rynku.
[6] Tamże.
[7] https://www.pb.pl/rekordowy-rok-na-rynku-obligacji-1201617.
[8] Jest miarą inflacji wyłączającą zmienność cen żywności i energii.
[9] https://www.stockwatch.pl/wiadomosci/rynek-obligacji-korporacyjnych-rozgrzany-w-drugiej-polowie-2023-roku,akcje,315270
